Τρίτη, 26 Μαρ 2024
- Διαφήμιση -

Η Δημοκρατική διαπαιδαγώγηση των νέων

στις

Όλοι σχεδόν έχουν παραδεχτεί και διατείνονται ότι η Δημοκρατία αποτελεί το ιδανικό πολίτευμα για την εύρυθμη και ομαλή εξέλιξη της κοινωνίας. Γι ‘ αυτό ακριβώς το λόγο οφείλουμε όλοι να παλεύουμε για την εξασφάλιση της σταθερότητάς της. Αν και σήμερα όλοι μιλάνε για την κρίση των δημοκρατικών θεσμών, αυτό που παραμελείται σε μεγάλο βαθμό είναι η παροχή εκπαίδευσης σύμφωνης με το πολίτευμα. Φύσει η Δημοκρατία είναι οι ίδιοι οι πολίτες της και μόνο με την παρουσία τους και την ενεργό συμμετοχή αυτών νοείται το Δημοκρατικό πολίτευμα. Από τη στιγμή λοιπόν που οι πολίτες δεν τροφοδοτούνται -από την παιδική τους κιόλας ηλικία – μέσα από το χώρο της εκπαίδευσης με τα ιδανικά, τις ιδέες και τις αξίες που εμφυσά η ίδια στο άτομο, υφίσταται μια Δημοκρατία κατ’ επίφαση.

Έχει καταστεί πλέον κατανοητό ότι η εκπαίδευση ανάμεσα σε όλες τις άλλες αρμοδιότητές της οφείλει να αναλάβει και το ρόλο της δημοκρατικής διαπαιδαγώγησης των νέων. Μέσα από αυτή την έκκληση για την εισαγωγή της Δημοκρατίας στο χώρο της Εκπαίδευσης ως τρόπου ζωής, επισημαίνεται για μια ακόμη φορά η πολύτιμη συμβολή και σημασία του Δημοκρατικού πολιτεύματος. Αναφερόμαστε σε ένα πολίτευμα που σέβεται κυρίως την ανθρώπινη προσωπικότητα, προασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και συμβάλλει καθοριστικά στην άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων.

- Διαφήμιση -

Τα προαναφερόμενα γνωρίσματα της Δημοκρατίας που αποτελούν το θεωρητικό μοντέλο της ιδανικής Δημοκρατίας οφείλει η Παιδεία μας να υπηρετεί παρέχοντας στους μαθητευόμενους πολιτικό ήθος, αξιοπρεπή στάση και συμπεριφορά. Καταρχάς το σύστημα βάσει του οποίου λειτουργούν τα σχολεία έχει την υποχρέωση να καλλιεργεί τον εποικοδομητικό διάλογο που ουσιαστικά αποτελεί το βάθρο της Δημοκρατίας. Μέσω του διαλόγου προσφέρεται η δυνατότητα να ακούγονται όλες οι απόψεις ακόμη και οι αντιτιθέμενες. Υιοθετώντας, λοιπόν, ο μαθητής τον πλουραλισμό ως αρχή και προπαντός το σεβασμό όλων των απόψεων ανεξάρτητα από τις προσωπικές πεποιθήσεις και ιδέες, είναι σε θέση να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Εύλογα, λοιπόν, το άτομο, εφόσον έχει εφοδιαστεί με τις παραπάνω αρετές αποφεύγει τον κίνδυνο – παγίδα του φανατισμού.

Πριν από όλα, όμως, και πέρα από όλα το σχολείο αποτελεί το εκκολαπτήριο της βαθιάς γνώσης και της ιστορικής παράδοσης. Για να είναι σε θέση ο νέος να κατανοήσει τους Δημοκρατικούς Θεσμούς και επομένως να τους σεβαστεί και να αγωνισθεί για την ακέραιη διαφύλαξή τους είναι απαραίτητο προηγουμένως να μορφωθεί και φυσικά να γνωρίσει την Ιστορία και την Παράδοσή του. Η Δημοκρατία άλλωστε είναι βαθμίδα του πολιτισμού. Ο άνθρωπος, όταν θα αποκτήσει τις απαιτούμενες γνώσεις, τότε μόνο θα κατανοήσει και θα νιώσει έννοιες βαθιές όπως η ισότητα, η αξιοκρατία, η δικαιοσύνη που αποτελούν συστατικά στοιχεία της Δημοκρατίας, κατά συνέπεια παραπέμπουν στη Δημοκρατία.

Οι εκπαιδευτικοί με τη σειρά τους έχουν την ιερή υποχρέωση να αποφεύγουν την προσφορά  έτοιμης «τροφής». Αντίθετα οφείλουν να παρέχουν στους μαθητές την ευκαιρία για ανάληψη ευθυνών και υποχρεώσεων με το ταυτόχρονο δικαίωμα της συμμετοχής και της συνεργασίας. Με αυτό τον τρόπο προετοιμάζονται οι μαθητές να μπουν στην κοινωνία υπεύθυνα με ελεύθερο το φρόνημά τους και ανεπτυγμένη την κρίση τους. Κυρίως η κριτική αυτή ικανότητα που θα αποκτήσουν μέσα από την εμπειρία και την τριβή που θα τους προσφέρουν αυτές οι υποχρεώσεις, τους καθιστούν ικανούς να αρνούνται κάθε μορφής παραπλανητικών ιδεολογημάτων.

Όμως ό χώρος του σχολείου και ο εκπαιδευτικός παράγοντας εν γένει δεν είναι αρκετός για να συμβάλλει καθοριστικά στη διαμόρφωση της δημοκρατικής συνείδησης. ΄Αλλωστε ας μη λησμονούμε ότι δε μπορεί να υπάρξει Δημοκρατία ως προϊόν ενός και μόνο θεσμού.

Σε πρώτο επίπεδο η δημοκρατική συνείδηση του νέου επηρεάζεται από το οικογενειακό περιβάλλον. Αναμφισβήτητα η οικογένεια είναι ο πρωταρχικός φορέας διδαγμάτων, ιδεών, όσον αφορά στις σχέσεις ευθύνης, σεβασμού και ειλικρίνειας. Τα τελευταία χρόνια εξίσου καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των νέων διαδραματίζουν τα ΜΜΕ. Κατά πόσο τα ΜΜΕ λειτουργούν ελεύθερα, πολυφωνικά, αντικειμενικά, αυτό αποδεικνύεται στην πράξη και ανάλογα αυτά συμβάλλουν ώστε να διατηρηθούν γερά τα θεμέλια της Δημοκρατίας ή αποτελούν τροχοπέδη για την εξέλιξη της.

Σοβαρές ευθύνες αποδίδονται και στους ίδιους τους πολίτες και τους πνευματικούς ταγούς της χώρας, οι οποίοι ανάλογα με τα πρότυπα που προβάλλουν, τις ιδέες που προωθούν και ακολουθούν στην προσωπική τους ζωή καθίστανται λίγο ή πολύ ρυθμιστές της δημοκρατικής συνείδησης των νέων. Διεγείρουν την πολιτική ευαισθησία, μόνο όταν προωθούν το διάλογο, τηρούν τις αρχές και τους θεσμούς του Δημοκρατικού πολιτεύματος και σέβονται την αλήθεια.

Η εύρυθμη λειτουργία του Δημοκρατικού πολιτεύματος εξασφαλίζει μια αξιοσημείωτη οργάνωση στο χώρο της εκπαίδευσης. Τότε και μόνο τότε προσφέρονται ίσες και γνήσιες εκπαιδευτικές ευκαιρίες σε όλους, εφόσον κύριο και βασικό γνώρισμα της Δημοκρατίας είναι η ισονομία και η αξιοκρατία. Παρόμοια ένα σχολείο που διέπεται από δημοκρατικές αξίες προσφέρει πολύπλευρη μόρφωση και δεν περιορίζεται στην εξειδίκευση και την μονομέρεια. Αντίθετα καλύπτει όλα τα ενδιαφέροντα έχοντας όμως ως κύρια μέριμνά του τη διάπλαση υπεύθυνων και δραστήριων πολιτών.

Δυστυχώς στη σημερινή πραγματικότητα η ύπαρξη ενός Δημοκρατικού σχολείου αποτελεί μια ψευδαίσθηση με την έννοια ότι αποτυγχάνει το σχολείο να διατηρήσει στην πράξη τις αρμοδιότητες ενός Δημοκρατικού σχολείου. Εξαρτάται λοιπόν από εμάς κατά πόσο επιθυμούμε μια Δημοκρατική κοινωνία και κατά πόσο θα παλέψουμε για να την αποκτήσουμε.

- Διαφήμιση -
Στέλλα Τζιμπιλή
Στέλλα Τζιμπιλήhttps://www.ypatias.com/
Η Στέλλα Τζιμπιλή, Εκπαιδευτικός - φιλόλογος - Συγγραφέας. Σπούδασε φιλοσοφία στη Φιλοσοφική σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στη συστηματική φιλοσοφία. Υπ. Διδάκτωρ φιλοσοφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.