Τι είναι Οξειδωτικό στρες:
Το οξειδωτικό στρες προκαλείται από το ίδιο το οξυγόνο που αναπνέουμε! Όταν το οξυγόνο μπαίνει στον οργανισμό μας κατά τη διάρκεια της αναπνοής, δημιουργεί υψηλής δραστικότητας µόρια οξυγόνου και ρίζες οξυγόνου , τις λεγόμενες ελεύθερες ρίζες. Αυτές οι ουσίες είναι ιδιαίτερα δραστικές και μπορούν εύκολα να οξειδώσουν και να βλάψουν ζωτικά τα κύτταρα μας, τις πρωτεΐνες και το DNA μας.
Το οξειδωτικό στρες σχετίζεται άμεσα µε την παραγωγή ελευθέρων ριζών (οξειδωτικές ουσίες) και µε τους φυσικούς αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς. Όταν οι οξειδωτικές ουσίες υπερτερούν των αντίστοιχων αντιοξειδωτικών του οργανισμού τότε τα επίπεδα των ελευθέρων ριζών υπερβαίνουν τα φυσιολογικά όρια και βρισκόμαστε μπροστά στο λεγόμενο οξειδωτικό στρες, που είναι καταστρεπτικό για τους ιστούς.
Έτσι λοιπόν το οξειδωτικό στρες είναι μια φυσιολογική κατάσταση η οποία όμως αυξάνεται και επιβαρύνεται και από εξωτερικούς παράγοντες! Άλλωστε η εποχή µας χαρακτηρίζεται από πληθώρα επιβαρυντικών για την υγεία παραγόντων όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, το κάπνισμα, το άγχος, η σωματική κόπωση, η κακή διατροφή, τα χημικά πρόσθετα των τροφών, η έκθεση στην έντονη ηλιακή ακτινοβολία καθώς και η χρήση φαρμάκων.
Επιπτώσεις του οξειδωτικού στρες στην υγεία μας
Λόγω της καταστροφικής δράσης στα κύτταρα και το DNA μας, υπάρχουν πλήθος ασθενειών που αναπτύσσονται όπως : η παχυσαρκία, οι καρδιακές παθήσεις, η πολυαρθρίτιδα, οι ρευματοπάθειες, η Νόσος Parkinson, η Νόσος Alzheimer, η σκλήρυνση κατά πλάκας και πολλοί καρκίνοι.
Οξειδωτικό στρες και αντιγήρανση
Πλέον είναι παγκοσμίως αποδεκτό ότι γερνάμε λόγω των οξειδωτικών ουσιών οι οποίες καταστρέφουν και σκοτώνουν τα κύτταρα μας μέσω μιας διαδικασίας η οποία ονομάζεται οξείδωση. Έτσι λοιπόν το οξυγόνο που αναπνέουμε μας βοηθάει να ζούμε αλλά ταυτόχρονα μας σκοτώνει!
Οξειδωτικό στρες και παχυσαρκία
Τα άτομα που είναι παχύσαρκα έχουν υψηλά επίπεδα ελευθέρων ριζών, τα οποία αυξάνουν την εκδήλωση καρδιαγγειακών παθήσεων και εμφράγματος. Τις ίδιες πιθανότητες να αναπτύξουν κάποια καρδιακή νόσο, έχουν και τα άτομα που καπνίζουν και έχουν διαβήτη διότι τα επίπεδα του οξειδωτικού στρες είναι πολύ αυξημένα!
Το αίτιο που δημιουργεί το οξειδωτικό στρες είναι οι ελεύθερες ρίζες. Στον ανθρώπινο οργανισμό, παράγονται υπό φυσιολογικές συνθήκες μικρά ποσά ελευθέρων ριζών, όπου απομακρύνονται μέσω της αντιοξειδωτικής άμυνας του οργανισμού, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να υπάρξει υπερπαραγωγή ελευθέρων ριζών εξαιτίας ποικίλων παραγόντων, όπως:
- μερικές ασθένειες(καρδιαγγειακά, καρκίνος, νόσος Alzheimer, διαβήτης, καταρράκτης, ρευματοειδής αρθρίτιδα)
- η χρήση ορισμένων φαρμάκων
- η μόλυνση του περιβάλλοντος
- το σωματικό και ψυχολογικό στρες
- το κάπνισμα
- η κατάχρηση αλκοόλ
- η ακτινοβολία UV, ακτίνες Χ)
- η παχυσαρκία
- κοπιαστική άσκηση χωρίς κατάλληλη προπόνηση
- η υπέρμετρη χρήση συντηρητικών τροφίμων και επεξεργασμένων τροφίμων
Τι είναι τα αντιοξειδωτικά και γιατί είναι τόσο σημαντικά στην διατροφή μας
Τα αντιοξειδωτικά είναι ουσίες που υπάρχουν στα φυτικά τρόφιμα και σταματούν την οξείδωση γι αυτό και λέγονται αντι- οξειδωτικά – έναντι –της οξείδωσης.
Είναι το φάρμακο που μας δίνει απλόχερα η φύση για να σταματούμε την οξείδωση , είναι ουσίες των τροφών οι οποίες μπορούν με επιτυχία να αδρανοποιήσουν και να εξουδετερώσουν τις ελεύθερες ρίζες( την αίτια του κακού ) τον εχθρό της καταστροφής των κυττάρων. Επομένως μια διατροφή με υψηλή αντιοξειδωτική δράση συμβάλει όχι μόνο στην αντιμετώπιση του οξειδωτικού στρες αλλά και στην αύξηση την αντιοξειδωτικής μας άμυνας.
Υπάρχουν εκατοντάδες αντιοξειδωτικά και κατηγοριοποιούνται σε φαινόλες, πολυφαινόλες και φλαβονοειδή.
Βιταμίνη C: κυρίως στα εσπεριδοειδή (πορτοκάλι, λεμόνι, γκρέιπφρουτ κ.α.), αλλά και σε άλλα φρούτα και λαχανικά, όπως στα ακτινίδια, τη φράουλα, τις πράσινες πιπεριές, το μπρόκολο, τα σκούρα πράσινα λαχανικά, τη ντομάτα.
Βιταμίνη Ε: Εντοπίζεται ξηροί καρποί, σιτηρά ολικής αλέσεως, σκούρα πράσινα λαχανικά, ελαιόλαδο και άλλα φυτικά έλαια).
Σελήνιο: Βρίσκεται στα ψάρια και τα οστρακοειδή, στο κόκκινο κρέας, το κοτόπουλο, τα σιτηρά, τα αυγά και το σκόρδο.
Πολυφαινόλες: (ρεσβερατρόλη, φλαβονοειδή) τσάι, τον καφέ, τη σόγια, το ελαιόλαδο, τη σοκολάτα, την κανέλα, τη ρίγανη, το ρόδι, και σε φρούτα όπως τα κόκκινα μούρα, τα σταφύλια και το παραγόμενο απ’ αυτά κρασί. Καροτενοειδή: (λυκοπεϊνη, βιταμίνη Α/ρετινόλη, β-καροτίνη, λουτεϊνη) εντοπίζονται κυρίως σε φρούτα και λαχανικά όπως το καρότο, το μπρόκολο, οι γλυκοπατάτες, το πεπόνι, το βερίκοκο, το ροδάκινο, η ντομάτα.
Εξέταση οξειδωτικού στρες & Μέτρηση οξειδωτικού στρες (ελεύθερες ρίζες)
Για να προλάβουμε τις βλάβες που προκαλούνται στην υγεία μας από την υπερπαραγωγή ελευθέρων ριζών, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό να διερευνήσουμε τα επίπεδα του οξειδωτικού στρες που υπάρχει στον οργανισμό μας.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω μιας ειδικής εξέτασης, η οποία μπορεί να αξιολογήσει τόσο την οξειδωτική κατάσταση, δηλαδή την ποσότητα των ελευθέρων ριζών που παράγονται στον οργανισμό, όσο και την αντιοξειδωτική ικανότητα του οργανισμού, δηλαδή την ικανότητα του οργανισμού να εξουδετερώσει τις ελεύθερες ρίζες κατά την παραγωγή τους, πριν προκληθούν βλάβες στα κύτταρα.
Η μέτρηση γίνεται με τριχοειδικό αίμα, δηλαδή με λήψη αίματος από το δάχτυλο μέσω των διεθνώς αναγνωρισμένων d-ROMs και BAP τεστ. Η εξέταση του οξειδωτικού στρες αποτελεί ένα επαναστατικό νέο δείκτη για την κατάσταση της υγείας. Η σωστή ερμηνεία μας βοηθάει να πάρουμε έγκαιρα μέτρα για να προλάβουμε και να αντιμετωπίσουμε πολλά νοσήματα που συνδέονται με το αυξημένο οξειδωτικό στρες.
Σε ποιους απευθύνεται η εξέταση;
Η εξέταση για τη μέτρηση του οξειδωτικού στρες απευθύνεται:
• Σε υγιή άτομα προκειμένου να ανιχνευθεί το υποβόσκον οξειδωτικό στρες, πριν προκαλέσει βλάβες στα κύτταρα (πρώιμη γήρανση, ασθένειες) και να αντιμετωπισθεί.
• Σε ασθενείς που ακολουθούν συγκεκριμένη αγωγή προκειμένου να εκτιμηθεί η πορεία της θεραπείας και η εξέλιξη της ασθένειας.
• Σε εγκύους και αθλητές, δηλαδή άτομα σε ιδιαίτερες συνθήκες με αυξημένες διατροφικές απαιτήσεις, στα οποία η συχνή εκτίμηση του οξειδωτικού στρες είναι απαραίτητη προκειμένου να μην υποστεί βλάβες ο οργανισμός. Το οξειδωτικό στρες αντιπροσωπεύει μια διαταραχή της ισορροπίας μεταξύ της παραγωγής δραστικών μορφών οξυγόνου (ReactiveOxygenSpecies, ROS) και της ικανότητας ενός βιολογικού συστήματος να αδρανοποιεί τα τοξικά αυτά μόρια και να επισκευάζει τις βλάβες που προκαλούν. Οι δραστικές μορφές οξυγόνου βλάπτουν όλα τα συστατικά του κυττάρου, συμπεριλαμβανομένων των πρωτεϊνών, των λιπιδίων και του DNA.