Σε μεγάλο ποσοστό παιδιών προσχολικής ηλικίας εμφανίζονται δυσκολίες ύπνου, οι οποίες μπορεί να αφορούν στην έλευση του ύπνου ή/και στη διατήρηση του στη διάρκεια της νύχτας.
Ο “κακός” ύπνος έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει τη μάθηση, τη μνήμη, την ικανότητα συγκέντρωσης ,προσοχής, τη διάθεση, τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς και τη συμπεριφορά,ενώ παράλληλα παρατηρείται επιθετικότητα και υπερκινητικότητα.
Οι διαταραχές ύπνου διαχωρίζονται σε Δυσυπνίες και Παραϋπνίες.
Στις Δυσυπνίες ανήκουν οι περιπτώσεις που το παιδί δυσκολεύεται να κοιμηθεί ή αρνείται να πάει στο κρεβάτι του την καθορισμένη ώρα ζητώντας επίμονα να κάνει κάτι άλλο, ενώ όταν τελικά κοιμάται ο ύπνος διακόπτεται συχνά από ακούσιες αφυπνίσεις.
Στις Παραϋπνίες ανήκουν οι περιπτώσεις που το παιδί έχει συχνά εφιάλτες, βιώνει νυχτερινούς τρόμους ή υπνοβατεί.
Η αιτιολογία είναι πολυπαραγοντική. Οι δυσκολίες στον ύπνο μπορεί να επηρεάζονται από το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού και τη βιολογική ωρίμανση του οργανισμού, την κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού, την ιδιοσυγκρασία του, τη λειτουργία της οικογένειας και τη γονεϊκή φροντίδα ή ακόμα και από σωματικές ενοχλήσεις.
Προκειμένου να βοηθήσουμε τα παιδιά να κοιμηθούν την επιθυμητή ώρα, χρειάζεται να ακολουθήσουμε μία σειρά από συμπεριφορές που θα διαμορφώσουν τη ρουτίνα τους πριν τον ύπνο:
⭐️ Από τις πρώτες μέρες μετά τη γέννηση ενός παιδιού είναι σημαντικό να ακολουθούμε κάποια βήματα όταν πλησιάζει η ώρα του βραδινού ύπνου. Με αυτόν τον τρόπο εκπαιδεύουμε τα βρέφη να κατανοήσουν πότε έρχεται η νύχτα, και άρα η ώρα του πολύωρου νυχτερινού ύπνου, κάτι που δεν το έχουν αναπτυγμένο με τη γέννηση.
⭐️ Μία ώρα τουλάχιστον πριν την επιθυμητή ώρα ύπνου είναι καλό να χαμηλώνουμε το φωτισμό και τον τόνο της φωνής μας. Αυτό θα βοηθήσει ώστε να δώσουμε το μήνυμα ότι νύχτωσε και ρίχνουμε ρυθμούς. Μπορούμε να παίζουμε παιχνίδια λιγότερο έντονα ή να διαβάσουμε ιστορίες. Η χαλαρή μουσική είναι ακόμα κάτι που μπορεί να βοηθήσει τόσο τα παιδιά όσο και εμάς να χαλαρώσουμε καθώς οδεύουμε στο τέλος της ημέρας. Έπειτα, μπορούμε να ξεκινήσουμε μια πιο συγκεκριμένη ρουτίνα ύπνου. Η ρουτίνα πριν τον ύπνο είναι πολύ σημαντική, τόσο για τα παιδιά, όσο και για τους ενήλικες! Όταν ακολουθούμε μία συγκεκριμένη ροή συμπεριφορών το σώμα μας προετοιμάζεται για το τι θα ακολουθήσει. Μπορεί να ξεκινάει μετά το βραδινό φαγητό και να περιλαμβάνει το μπάνιο, το πλύσιμο των δοντιών, τις πιτζάμες, το διάβασμα ενός βιβλίου ή παραμυθιού. Όσο πιο μικρά είναι τα παιδιά τόσο περισσότερο έχουν ανάγκη να είναι συγκεκριμένα όσα καλούνται να κάνουν πριν τον ύπνο.
⭐️ Καλό είναι να αποφεύγονται στο βραδινό γεύμα τροφές που μπορεί να προκαλέσουν δυσπεψία ή παλινδρόμηση ή που μπορεί να φέρουν υπερδιέγερση (όπως πχ κακάο, ζάχαρη, μαύρο τσάι κ λπ).
⭐️ Αποφεύγουμε κάθε μορφή οθόνης (τηλεόραση, κινητό, τάμπλετ) για τουλάχιστον μία ώρα πριν τον ύπνο. Το φως που παράγεται από τις συσκευές αυτές εμποδίζουν τον εγκέφαλο να ξεκουραστεί πραγματικά, ακόμα κι αν δίνουν την αίσθηση ότι μας βοηθάνε να “νυστάξουμε” .
⭐️ Αποφεύγουμε κάθε έντονη σωματική δραστηριότητα τουλάχιστον δύο ώρες πριν την επιθυμητή ώρα ύπνου. Αν για παράδειγμα ένα παιδί τελειώνει την προπόνηση μπάσκετ αργά το βράδυ, θα χρειαστεί να έχει χρόνο αποφόρτισης μέχρι να μπορέσει να κοιμηθεί.
⭐️ Επίσης, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει το περιβάλλον μέσα στο οποίο βάζουμε ένα παιδί να κοιμηθεί, η υγιεινή του ύπνου. Το δωμάτιο χρειάζεται να είναι καθαρό, καλά αερισμένο, χωρίς σκόνη, υγρασία και έντονες μυρωδιές, χωρίς έντονους θορύβους και σε καλή θερμοκρασία (αποφεύγουμε τις ακραίες θερμοκρασίες σε ζέστη και κρύο). Τα σεντόνια να είναι καθαρά, το στρώμα και το μαξιλάρι να είναι τα κατάλληλα για το σώμα του παιδιού, ο φωτισμός να είναι χαμηλός και ιδανικά να επικρατεί σκοτάδι. Το έντονο φως έχει αποδειχθεί ότι δεν επιτρέπει στον οργανισμό να ξεκουραστεί πραγματικά. Ένα μικρό φωτάκι νυκτός είναι αρκετό για τα παιδιά που δεν νιώθουν άνετα να κοιμηθούν στο απόλυτο σκοτάδι.
⭐️ Τέλος, όσον αφορά τις περιπτώσεις νυχτερινών αφυπνίσεων που διακόπτουν τον ύπνο του παιδιού, είναι βοηθητικό να το έχουμε εφοδιάσει με μία σειρά από εργαλεία – στρατηγικές που μπορεί αν ακολουθήσει ώστε να μπορέσει να ξανακοιμηθεί μόνο, χωρίς την άμεση βοήθεια μας ή την αλλαγή κρεβατιού. Σε αυτές τις στρατηγικές ανήκουν η χαλάρωση μέσω διαφραγματικής αναπνοής, τα νοητικά παιχνίδια ή ακόμα και το παραδοσιακό νοητό μέτρημα προβάτων στον ουρανό!
