Η ασθένεια της τερηδόνας των δοντιών
Είναι μια μικροβιακού τύπου ασθένεια, η οποία καταστρέφει τα δοντια και οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Πρόκειται ουσιαστικά, για το αποτέλεσμα της διενέργειας 4 βασικών παραγόντων, όπως φαίνεται και στο πιο κάτω διάγραμμα. Βέβαια, όπως και οποιαδήποτε άλλη ασθένεια, έτσι και αυτή, εκτός από τους βασικούς παράγοντες που την προκαλούν, έχει και πληθώρα άλλων παραγόντων που καθορίζουν την εκδήλωση ή όχι της νόσου.
Μηχανισμός της τερηδόνας
Η τερηδόνα προκαλείται από μικρόβια σε συνδυασμό με τροφές πλούσιες σε ζάχαρη ή άμυλο, οι οποίες έρχονται σε επαφή με ευαίσθητα δόντια για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη ή όχι της τερηδόνας, παίζει η ισορροπία μεταξύ μικροβίων της τερηδόνας και των υπόλοιπων μικροβίων που υπάρχουν στο σάλιο. Αν αυτή η ισορροπία διαταραχθεί λόγω αύξησης των μικροβίων της τερηδόνας εις βάρος των υπόλοιπων μικροβίων, τότε θα εκδηλωθεί η νόσος. Μάλιστα, έχει εντοπιστεί ότι η κατανάλωση προβιοτικών, όπως το γιαούρτι, με καλλιέργεια κεφίρ, ενισχύει τα «καλά μικρόβια» τόσο της εντερικής, όσο και της στοματικής χλωρίδας, διατηρώντας την επιθυμητή ισορροπία της μικροβιακής πλάκας.
Τι είναι η τερηδόνα της νηπιακής ηλικίας;
Μια από τις μεγαλύτερες απειλές της στοματικής υγείας των παιδιών, είναι η τερηδόνα της νηπιακής ηλικίας και οφείλεται στη χρήση μπιμπερό που περιέχει γάλα, χυμό ή τσάι κατά τις βραδινές κυρίως ώρες. Πιο συγκεκριμένα, αν το παιδί αποκοιμηθεί έχοντας το μπιμπερό στο στόμα του ή αν ξυπνά κατά τη διάρκεια της νύχτας για να πιεί γάλα, τότε τα δόντια του θα μουλιάζουν για ώρες σ’ένα σακχαρώδες υγρό, το οποίο μπορεί να προκαλέσει σε σύντομο χρονικό διάστημα σοβαρή καταστροφή των δοντιών. Αυτή η περίπτωση είναι γνωστή ως «Σύνδρομο του Μπιμπερό» ή αλλιώς «πρώιμη τερηδόνα της νηπιακής ηλικίας», όπως αποκαλείται πιο σωστά σήμερα.
Αυτό συμβαίνει, γιατί κατά τη διάρκεια του βραδινού ύπνου οι λειτουργίες της κατάποσης και έκκρισης σάλιου επιβραδύνονται. Έτσι, δίδεται στη ζάχαρη άφθονος χρόνος συνέργειας με τα μικρόβια του σάλιου, με αποτέλεσμα την αυξημένη παραγωγή οξέων, τα οποία με τη σειρά τους διαλύουν το ασβέστιο από τα δόντια – αρχικά φαίνεται ως λευκή κηλίδα στα δόντια και στη συνέχεια δημιουργείται η τερηδόνα.
Αυτή η μορφή τερηδόνας, μπορεί να εμφανιστεί από την ηλικία των 12 μηνών και να καταλήξει πολύ σύντομα σε ολοσχερή καταστροφή, αρχικά των άνω μπροστινών δοντιών και στη συνέχεια των οπίσθιων δοντιών. Έπειτα, ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά την εμφάνιση, μασητική ικανότητα και ικανότητα ομιλίας του παιδιού. Αποτέλεσμα είναι να αρχίσει ένας ισχυρός πονόδοντος, με άμεσα επακόλουθα τις άυπνες νύχτες και οδοντικές μολύνσεις.
Μπορεί ο θηλασμός να προκαλέσει την ίδια ζημιά;
Φυσικά και μπορεί ο θηλασμός να προκαλέσει την ίδια ζημιά στα δόντια. Μητέρες που θηλάζουν το παιδί κατά τη διάρκεια της νύχτας μετά που αρχίζει η ανατολή των δοντιών στο στόμα, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι το παιδί τους βρίσκεται σε σοβαρό κίνδυνο για να πάθει τερηδόνα της νηπιακής ηλικίας. Αυτό, γιατί και το μητρικό γάλα περιέχει λακτόζη σε αυξημένα ποσοστά μάλιστα σε σχέση με το γάλα της αγελάδας, ενώ περιέχει και λιγότερα μέταλλα.
Συμβουλές
Για να αποφευχθεί η ανάπτυξη της πρώιμης τερηδόνας της νηπιακής ηλικίας στο παιδί σας:
- Μη βάζετε το παιδί σας για ύπνο το βράδυ με το μπιμπερό στο κρεβάτι
- Τελευταία πράξη πριν τον ύπνο του παιδιού πρέπει να είναι το βούρτσισμα, όχι το μπιμπερό
- Σταματήστε τον παρατεταμένο θηλασμό με μπιμπερό κατά τη διάρκεια της ημέρας
- Αν δεν συντρέχουν λόγοι σωματικής ή ψυχικής υγείας, μετά που το παιδί έχει δόντια στο στόμα, αποφύγετε τον μεταμεσονύκτιο μητρικό θηλασμό ή αν το κάνετε, καθαρίζετε τα δοντάκια μετά απαραιτήτως!
- Ξεκινήστε να βουρτσίζετε τα δόντια του παιδιού σας με την εμφάνιση του πρώτου δοντιού
- Επισκεφθείτε για πρώτη φορά τον παιδοδοντίατρο με την εμφάνιση του πρώτου δοντιού ή το αργότερο όταν το παιδί γίνει ενός έτους
Ισχύει ότι η τερηδόνα είναι κληρονομική και μεταδοτική;
Είναι η τερηδόνα κληρονομική;
Η τερηδόνα δεν είναι κληρονομική, απλούστατα γιατί δεν υπάρχει γονίδιο υπεύθυνο για την τερηδόνα.
Είναι η τερηδόνα μεταδοτική;
Όταν το παιδί γεννηθεί, δεν έχει καθόλου τα μικρόβια της τερηδόνας στο στόμα του. Αρχίζει να τα αποκτά με το πρώτο δόντι, δηλαδή γύρω στην ηλικία των 6 μηνών, κατά κύριο λόγο από τη μητέρα του αλλά και τον πατέρα ή τους κηδεμόνες του, δια μέσου του σάλιου από φιλιά στα χείλη ή από τη χρήση κοινών οικιακών σκευών. Κατά συνέπεια, εάν η μητέρα δε φροντίζει τα δικά της δόντια, μπορεί να μεταδώσει πολλά μικρόβια στο παιδί της βάζοντάς το σε κίνδυνο για ανάπτυξη τερηδόνας, από τη νηπιακή ηλικία.
Αν χαλάσουν τα παιδιά δοντάκια, σημαίνει ότι θα χαλάσουν και τα μόνιμα;
Όταν οι παράγοντες που προκαλούν τερηδόνα εγκατασταθούν στο στόμα από τη νηπιακή ηλικία (π.χ. πολλά μικρόβια, συχνή κατανάλωση ζάχαρης και αμύλου, όχι βούρτσισμα πριν τον ύπνο), τότε όποιο δόντι ανατέλλει στο παθογόνο περιβάλλον του στόματος, θα αποκτά την ίδια ασθένεια.
Συμβουλή
Να θυμάστε ότι δεν πρέπει να φιλάτε τα βρέφη στο στόμα ούτε να χρησιμοποιείτε από κοινού οικιακά σκεύη (κουτάλια, ποτήρια, κ.α.) για αποφυγή της μετάδοσης βακτηρίων μέσω του σάλιου. Το ίδιο ισχύει και ανάμεσα στα αδέλφια.
Το βούρτσισμα των δοντιών δύο φορές την ημέρα με φθοριούχο οδοντόπαστα στη σωστή για την ηλικία του παιδιού δόση, θεωρείται ο καλύτερος τρόπος φθορίωσης και η πιο αποτελεσματική μέθοδος πρόληψης της τερηδόνας των δοντιών. Όλα τα άλλα προληπτικά μέτρα έχουν μόνο συμπληρωματικό ρόλο.
Στο παιδί, ο γονιός πρέπει να αναλάβει το βούρτσισμα των δοντιών του μέχρι τουλάχιστον την ηλικία των 8-10 ετών. Κανένα παιδί δεν έχει τη δεξιοτεχνία να βουρτσίσει σωστά τα δόντια του πριν την ηλικία αυτή.
Είστε σίγουροι ότι τα γνωρίζετε όλα για το βούρτσισμα;
Πότε ξεκινά το βούρτσισμα των δοντιών στα παιδιά;
Σύμφωνα και πάλι με έρευνες, παιδιά που ξεκινούν σωστό βούρτσισμα από το πρώτο δόντι έχουν πολύ λιγότερα μικρόβια στο στόμα τους και ελάχιστες πιθανότητες για τερηδόνα στην παιδική ηλικία και ως επίσης, γίνονται ενήλικες με λιγότερες τερηδόνες σε σχέση με τα παιδιά που ξεκινούν βούρτσισμα μετά την ηλικία των 3 ετών.
Ακόμα πριν εμφανιστούν τα δόντια, θα πρέπει να καθαρίζονται τα ούλα του παιδιού με μια βρεγμένη γάζα ή ειδικό υγρό μαντηλάκι.
Τα δόντια του παιδιού θα πρέπει να βουρτσίζονται από τους γονείς τουλάχιστον μέχρι την ηλικία των 8 ετών, καθώς έρευνες έχουν αποδείξει ότι τα παιδιά δεν μπορούν να βουρτσίσουν αποτελεσματικά τα δόντια τους μέχρι αυτή την ηλικία.
Συμβουλές
- Χρησιμοποιήστε φθοριούχο οδοντόπαστα σύμφωνα με τις οδηγίες του οδοντίατρου σας, στη σωστή ποσότητα και δόση όπως φαίνεται στον πίνακα
- Βουρτσίστε δύο φορές την ημέρα (πρωί και βράδυ) τα δοντάκια, χωρίς να ανησυχείτε ότι το παιδί σας θα καταπιεί την οδοντόπαστα, αφού η ποσότητα είναι τόσο μικρή και δεν βλάπτει καθόλου
- Μην ξεπλένετε τα δόντια του μωρού, αλλά αφήστε την οδοντόπαστα με το φθόριο που περιέχει να δράσει πάνω στα δόντια
- Όταν το παιδί αρχίζει να αποκτά δοντάκια, η τελευταία πράξη πριν τον ύπνο είναι το βούρτσισμα και όχι το γάλα.
Πόσο φθόριο πρέπει να έχει η οδοντόκρεμα;
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες οδηγίες της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδοδοντίας, προτείνονται οι ακόλουθες ποσότητες ανά ηλικία:
Πότε πρέπει να γίνει η πρώτη επίσκεψη του παιδιού στον οδοντίατρο;
Η πρώτη επίσκεψη του παιδιού στον οδοντίατρο θα πρέπει να πραγματοποιηθεί με την ανατολή του πρώτου δοντιού και το αργότερο στην ηλικία του ενός έτους.
Γιατί;
Για έγκαιρη ενημέρωση! Εφόσον οι παράγοντες που προκαλούν τερηδόνα εγκαθίστανται στο στόμα στη βρεφική ηλικία, τι αξία θα είχε μια καθυστερημένη επίσκεψη; Οπότε, η έγκαιρη επίσκεψη είναι για να μάθετε για τη σωστή υγιεινή και διατροφή, ώστε να αποφευχθούν λάθη που θα οδηγούσαν το παιδί σε πρόωρες τερηδόνες. Πριν τη δημιουργία της τερηδονικής κοιλότητας στο δόντι, εμφανίζονται σημάδια στα δόντια, συνήθως άσπρες γραμμώσεις ή κηλίδες, οι οποίες υποδηλώνουν απώλεια ασβεστίου από τα οξέα. Ο οδοντίατρος μπορεί να διαγνώσει έγκαιρα τα σημάδια αυτά και να σας ενημερώσει, εάν το παιδί σας έχει ευαίσθητα δόντια στην τερηδόνα.
Σε τέτοια περίπτωση, ο οδοντίατρός σας μπορεί να ξεκινήσει τις προληπτικές εφαρμογές φθορίου που θα αυξήσουν τη σκληρότητα των δοντιών του παιδιού. Επιπρόσθετα, θα σας προμηθεύσει με ειδικά φθοριούχα ή άλλα σκευάσματα που περιέχουν ασβέστιο και φώσφορο, τα οποία μπορούν να σταματήσουν την εξέλιξη ή ακόμα και να ανατρέψουν αυτές τις βλάβες.
Επίσης, όταν η πρώτη επίσκεψη του παιδιού γίνεται στη νηπιακή ηλικία προτού το παιδί έχει οποιοδήποτε πρόβλημα, βοηθά στην εξοικείωση του παιδιού με τον παιδοδοντίατρο και αποτελεί το καλύτερο όπλο κατά της οδοντιατρικής φοβίας.
Ακόμα, η επανάληψη της επίσκεψης στον παιδοδοντίατρο ανά εξάμηνο βοηθά στη δημιουργία οδοντιατρικής κουλτούρας. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος να εξελιχθεί το παιδί σ’ έναν ενήλικα με υγιή δόντια, σωστά ενημερωμένο και χωρίς καθόλου οδοντιατρικές φοβίες!
