«Η πρόοδος περιέχει μέσα της το σπόρο της ευτυχίας»
Περλ Μπακ
Έχω την εντύπωση ότι ζούμε σε μια κοινωνία που κατακλύζεται από «προοδευτικούς» ανθρώπους ή εάν θέλετε από ανθρώπους που αυτοχρήζονται προοδευτικοί. Σε μια κοινωνία μισοπεθαμένη λόγω covid και όχι μόνο, έχει γίνει προφανές ότι τα προσωπεία έχουν πέσει. Ο άνθρωπος ξεγυμνώθηκε ηθικά, πνευματικά, σωματικά, κοινωνικά, επαγγελματικά. Ήδη εδώ και καιρό ο προβολέας της κοινωνίας άρχισε να πέφτει πάνω σε θέματα ευαίσθητα που εδώ και πολλά χρόνια είθισται να αντιμετωπίζονται με έναν συγκεκριμένο τρόπο, κάτω από την «ομπρέλα» κοινά αποδεκτών ιδεολογικών θέσεων.
Επιτρέψτε μου να παρουσιάσω το παράδειγμα ενός ανθρώπου που περνώντας έξω από μια εκκλησία κάνει το σταυρό του ή που μπαίνει μέσα στην εκκλησία για να ανάψει ένα κερί και να προσευχηθεί. Στην προαναφερόμενη περίπτωση δε γνωρίζουμε a priori εάν έχουμε να κάνουμε με έναν κατεξοχήν συντηρητικό άνθρωπο. Εν προκειμένω αναφερόμαστε σε έναν άνθρωπο που έχει το θάρρος να εκφράσει ελεύθερα την πίστη του και αυτό που νιώθει, χωρίς να ενοχλεί κανέναν. Όμως δεν μπορούμε αυθαίρετα να τον χαρακτηρίσουμε ως προοδευτικό, διότι αγνοούμε βασικές πληροφορίες για τη ζωή του. Παρόμοια ένας άλλος άνθρωπος που μπαίνει στην Εκκλησία με προκλητική ενδυμασία δε σημαίνει αυτόματα ότι είναι προοδευτικός, για τους ίδιους ακριβώς λόγους που προείπαμε ότι δηλαδή η ενέργεια του ανθρώπου του πρώτου παραδείγματος δεν τον καθιστά μοιραία συντηρητικό λόγω της συγκεκριμένης πράξης(μόνο και μόνο επειδή οι κοινωνικές νόρμες υποδεικνύουν ως συντηρητικό έναν άνθρωπο που έχει μία κάποια σχέση με την Εκκλησία).Ούτως ειπείν η προοδευτικότητα δε σχετίζεται με μεμονωμένες και κάποιες φορές «παράτολμες» ενέργειες αλλά προϋποθέτει ένα συνδυασμό αρετών και στάσης ζωής από μέρους του ανθρώπου, που εκδηλώνεται στο σύγχρονο παρόν και επιδρά σημαντικά στην εξέλιξη της ζωής και της κοινωνίας προς το θετικότερο.
Σε μία κοινωνία, λοιπόν, που καλείται όσο ποτέ άλλοτε να αγκαλιάσει όλους τους ανθρώπους, με τη βασικά αρχή ότι όλοι είναι ίσοι, αν και ταυτόχρονα διαφορετικοί, ο ρόλος και η θέση των αποκαλούμενων ευάλωτων ομάδων( όπως οι μετανάστες , οι ναρκομανείς, οι ανύπαντρες μητέρες, οι ομοφυλόφιλοι κά)μέσα σε αυτή, προσδιορίζουν στο βαθμό που τους αναλογεί το χαρακτηρισμό της(κοινωνίας) ως προοδευτικής ή συντηρητικής. Όσο οι ευάλωτες αυτές ομάδες και άλλες πολλές ενσωματώνονται ομαλά στην κοινωνία και αποκτούν τα δικαιώματα που έχουν πάνω απ’ όλα ως άνθρωποι, τότε και μόνο τότε μπορούμε να μιλάμε για μια κοινωνία που έχει στραμμένο το βλέμμα της στο μέλλον και δεν κοντοστέκεται ρίχνοντας κλεφτές ματιές στο παρελθόν. Θα τολμούσα να πω ότι ούτε τα υπερσύγχρονα κτίρια, ούτε τα εντυπωσιακά εμπορικά κέντρα, ούτε οι ουρανοξύστες , ούτε καν η υπέρμετρη τεχνολογική ανάπτυξη δεν έχουν τη δύναμη να εκσυγχρονίσουν «την ψυχή» μιας κοινωνίας, γιατί αυτή ανήκει στους πολίτες της. Απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να προοδεύσει μια κοινωνία είναι η πνευματική και ηθική ωριμότητα των πολιτών της. Και πώς ακριβώς ορίζεται αυτή; Ως απελευθέρωση από τα στεγανά και τις προκαταλήψεις, ως εκδήλωση αληθινής αγάπης προς τον συνάνθρωπο και ως μια διηνεκής απόπειρα αλλαγής των ξεπερασμένων πεποιθήσεων, με μία τάση εξέλιξης προς το ανθρωπινότερο. Και δε μπορούν να επιτευχθούν τα μέγιστα σε ό, τι προαναφέραμε, εάν δεν κατοχυρωθεί νομικά η ελευθερία του ανθρώπου να προσδιορίζει ο ίδιος την ταυτότητα του, να έχει ίσα δικαιώματα, όπως έχει ίσες υποχρεώσεις και να έχει το δρόμο ανοιχτό να κάνει στη ζωή του ανενόχλητος αυτό για το οποίο προορίζεται, από τη στιγμή που δε βλάπτει και δεν επιβαρύνει τον συνάνθρωπό του. Για παράδειγμα στον εργασιακό τομέα οι ευκαιρίες επιβάλλεται να είναι ίσες και να κατοχυρωθούν ως τέτοιες, ανεξαρτήτως φύλου, σεξουαλικών προτιμήσεων, κοινωνικής προέλευσης και καταγωγής.
Ωστόσο στην πράξη, για να γίνει πραγματικότητα κάτι τέτοιο, προαπαιτείται καθαρή κρίση και σκληρή δουλειά από μέρους των ιθυνόντων της πολιτείας αλλά και από μέρους των ίδιων των πολιτών. Οι πολίτες με τη σειρά τους θα γαλουχούνται μέσω της ανάλογης παιδείας ως συνειδητοποιημένοι και συγκροτημένοι άνθρωποι, που θα αναγνωρίζουν, θα σέβονται και θα τηρούν στη ζωή τους τις αρχές της αξιοκρατίας, της δικαιοσύνης, της ισονομίας. Άλλωστε ας αποδεχτούμε επιτέλους ότι δεν υφίσταται ευδαίμων πολιτεία, όταν οι πολίτες δυστυχούν, ούτε πολιτεία κατεστραμμένη, από τη στιγμή που οι πολίτες είναι ευτυχείς.
