Τετάρτη, 27 Μαρ 2024
- Διαφήμιση -

Διαλεκτική…ο Διάλογος αλά ελληνικά

στις

Οι αρχαίοι Έλληνες ποιητές και φιλόσοφοι μέσα από τα μνημειώδη έργα τους ύμνησαν την πρωτοφανή ακμάζουσα λάμψη της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, μιας Δημοκρατίας που από τον Χρυσό Αιώνα του Περικλή ριζώθηκε γερά πάνω στα θεμέλια του γόνιμου και εποικοδομητικού διαλόγου, με τη μορφή της διαλεκτικής. Ειδικότερα με τον όρο διαλεκτική αναφερόμαστε στην τέχνη του ‘ανακαλύπτειν ‘την αλήθεια μέσω του διαλόγου, της αλήθειας αποκαλύπτοντας τις αντιφάσεις του αντιπάλου και ξεπερνώντας τες. Η τέχνη που χρησιμοποίησε κυρίως ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας και πολλοί άλλοι εκπρόσωποι στόχευε όχι μόνο στην αναζήτηση της αλήθειας αλλά και στη μετάδοσή της.

Η διαλεκτική πράξη δεν παρουσιάζει μονομέρεια ως προς τους τρόπους ή τους χώρους εκδήλωσης. Αντίθετα μάλιστα εκδηλώνεται ποικιλόμορφα. Καταρχάς έχουμε τον εσωτερικό διάλογο, δηλαδή το διάλογο που αναπτύσσει κάποιος με τον εαυτό του. Όπως επίσης υπάρχει ο διαπροσωπικός διάλογος μεταξύ των ατόμων και ο διακρατικός διάλογος μεταξύ των λαών. Φυσικά υπάρχει και ο παιδαγωγικός- διδακτικός διάλογος που αναπτύσσεται στο σχολείο μεταξύ μαθητή και δασκάλου αλλά και ο διάλογος με το βιβλίο. Τέλος δε θα μπορούσαμε να παραλείψουμε το διάλογο με την πραγματικότητα που διεξάγεται σύμφωνα με πραγματικά δεδομένα και το βουβό διάλογο, ο οποίος στηρίζει τη διεξαγωγή του όχι στην ομιλία αλλά στο γενικότερο τρόπο συμπεριφοράς του ατόμου.

- Διαφήμιση -

Η βαρύνουσα σημασία του διαλόγου στη ζωή μας διαφαίνεται από τα θετικά αποτελέσματα που επιφέρει σε αυτή. Το κυριότερο και βασικότερο αποτελεί η εύρεση της αλήθειας. Το γεγονός ότι ο άνθρωπος πάσχει για την αλήθεια και τη θέτει ως στόχο μιας συνομιλίας ή μιας συζήτησης, κατά τη διάρκεια της οποίας επικρατούν όλες εκείνες οι προϋποθέσεις που θα καθιστούν το διάλογο γόνιμο, δημιουργεί ελπίδες όχι μόνο για την εύρεση της αλήθειας αλλά και για την εξέλιξη και πρόοδο τόσο του ανθρώπου όσο και της κοινωνίας.

Σε πρώτο στάδιο ο διάλογος συμβάλλει σημαντικά στην επίλυση κάθε είδους προβλημάτων και μάλιστα κατά τη διάρκεια διεξαγωγής του προτείνονται λύσεις γενικότερα αποδεκτές, εφόσον λογικά μια ιδέα αξιολογείται ανάλογα με την απήχησή της στην ομάδα. Πολλές φορές όμως ακόμη και εάν δε βρεθεί μια συγκεκριμένη λύση, προκύπτει μέσα από την όλη διαλεκτική προσέγγιση των προβλημάτων – μια σειρά συμπερασμάτων. Ένα από αυτά έγκειται στο γεγονός ότι υπάρχει περίπτωση ο διάλογος να έχει διεξαχθεί με σωστό τρόπο και να μην αποφέρει τους αναμενόμενους ‘ καρπούς ‘. Ωστόσο είναι σίγουρο ότι η όλη η διαδικασία της συνομιλίας έχει ήδη εφοδιάσει το άτομο και το έχει εμπλουτίσει με νέες γνώσεις και εμπειρίες, με αποτέλεσμα το άτομο να αρχίζει να σκέφτεται πολύπλευρα και προπαντός με στάση αξιοπρεπή.

Στο σχολικό περιβάλλον η διδασκαλία διεξάγεται καλύτερα με τη βοήθεια του διαλόγου. Τότε μόνο μπορούμε να αναφερόμαστε σε ένα δημοκρατικό σχολείο που κάνει τις δημοκρατικές αξίες και αρχές πράξεις και τις μεταλαμπαδεύει στους μαθητές. Τουτέστιν τους προετοιμάζει να σέβονται και να διαφυλάσσουν τον ιερό θεσμό της Δημοκρατίας τόσο στην προσωπική όσο και την κοινωνική τους ζωή. Σε παγκόσμιο επίπεδο ο διάλογος παίζει το ρόλο του συμφιλιωτή μεταξύ των λαών καλλιεργώντας το πνεύμα της συνεργασίας και γεφυρώνοντας τις αντιθέσεις.

Αναμφισβήτητα όταν επιμένουμε να μιλάμε για γόνιμο και εποικοδομητικό διάλογο οφείλουμε να λαμβάνουμε υπόψη μας ότι υπάρχουν και βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχή ανάπτυξη του. Οι προϋποθέσεις αυτές σχετίζονται με το ήθος, την προσωπικότητα αλλά και τη στάση των συνομιλητών κατά τη διάρκεια της συζήτησης. Αυτό όμως που δεν πρέπει να αγνοείται είναι η πνευματική ισοτιμία των συνομιλητών. Η πνευματική διαφοροποίηση επιβάλλει σχέσεις ιεραρχίας και μάλιστα σε βάρος αυτού που βρίσκεται σε μειονεκτική θέση. Σε καμία περίπτωση όμως δε πρέπει να επικεντρωθεί το ενδιαφέρον στο μορφωτικό επίπεδο τους συνομιλητή. Εξίσου σημαντικό εφόδιο αποτελεί η σαφήνεια που διακρίνει το λόγο των προσώπων που συμμετέχουν σε ένα διάλογο. Οι αερολογίες, τα ρητορικά τεχνάσματα, οι μακροσκελείς και ανούσιοι λόγοι αποκλείουν κάθε δυνατότητα γόνιμου διαλόγου, εφόσον δεν είναι εφικτό να γίνει προσέγγιση συγκεκριμένων προβλημάτων και συνακόλουθα λύσεων μέσα από ένα κλίμα ιδιαίτερα φορτισμένο.

Εκτός από τη σαφήνεια απαιτείται απαραίτητα και ειλικρίνεια. Έχουμε πρωτίστως υποχρέωση απέναντι σε αυτούς που μας ακούνε να δείχνουμε τον αληθινό μας εαυτό και τις πραγματικές μας προθέσεις, γιατί οι τρίτοι πάντα μας κρίνουν, μας αναλύουν και μας κατανοούν μέσα από τις πληροφορίες που εμείς τους παρέχουμε. Απαραίτητο συμπλήρωμα της σαφήνειας και της ειλικρίνειας αποτελεί ο σεβασμός της προσωπικότητας του συνομιλητή και η προσεχτική ακρόασή του.’ Σέβομαι’ στα πλαίσια του δημιουργικού διαλόγου σημαίνει ότι οφείλω να αναγνωρίζω το δικαίωμα του συνομιλητή να εκφράζει τις δικές του απόψεις ακόμη κι αν αυτές είναι διαφορετικές ή αντίθετες με τη δική μου επιχειρηματολογία. ’’Διαφωνώ με ό, τι λες αλλά θα υπερασπίζομαι μέχρι θανάτου το δικαίωμα σου να το λες’’, διακηρύσσει ο Γάλλος Διαφωτιστής Βολταίρος, διότι ο διάλογος είναι τρόπος ζωής.

- Διαφήμιση -
Στέλλα Τζιμπιλή
Στέλλα Τζιμπιλήhttps://www.ypatias.com/
Η Στέλλα Τζιμπιλή, Εκπαιδευτικός - φιλόλογος - Συγγραφέας. Σπούδασε φιλοσοφία στη Φιλοσοφική σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στη συστηματική φιλοσοφία. Υπ. Διδάκτωρ φιλοσοφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.