Έχω ερωτηθεί πολλές φορές ως φιλόλογος, όχι μόνο από μαθητές αλλά και από γονείς, για ποιο λόγο τέλος πάντων είναι υποχρεωμένα τα παιδιά μας να διδάσκονται αρχαία ελληνικά. Έχω αρκετές απαντήσεις να σας δώσω αλλά ας αφήσω αρχικά το συναίσθημα μου να ξεχειλίσει: Εγώ προσωπικά απαντώ όχι μόνο ως επιστήμονας αλλά ως μια γνήσια Ελληνίδα ότι είμαι ιδιαίτερα υπερήφανη που χρησιμοποιώ τις ίδιες λέξεις με τον Αριστοτέλη, το Θουκυδίδη και τον Πλάτωνα: τη λέξη έρωτας, αγάπη, άγγελος, άνδρας, γυναίκα (με την ίδια μορφή η ελαφρώς παραλλαγμένες). Μια γλώσσα που χρησιμοποιείται πάνω από 3000 χρόνια μόνο νεκρή δε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί.
Ως φιλόλογος – φιλόσοφος θα είμαι ικανοποιημένη εάν τα αρχαία ελληνικά γίνουν μέρος της ζωής των παιδιών μας από το δημοτικό, σε απλοποιημένη μορφή φυσικά. Ποιο είναι το όφελος; Τα παιδιά διδάσκονται αβίαστα και πρακτικά την προέλευση και την ετυμολογία των λέξεων, διαπιστώνουν βιωματικά ότι τα αρχαία ελληνικά δεν είναι μια νεκρή γλώσσα αλλά η συνέχεια της νέας ελληνικής γλώσσας, μαθαίνουν ευκολότερα την ορθογραφία των λέξεων και αρχίζουν σταδιακά να κατανοούν και να ερμηνεύουν τη μεγαλύτερη μας κληρονομιά: τα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Το ΜΙΤ, ένα από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου κατέταξε τον Αριστοτέλη στην κορυφή της λίστας με τις διασημότερες προσωπικότητες όλων των εποχών. Και μόνο στο άκουσμα μιας τέτοιας είδησης νιώθει κανείς δέος. Είναι όμως τυχαία η επιλογή του Αριστοτέλη στην κορυφή της λίστας;
Η απάντηση συνοψίζεται στη θεωρία του καθηγητή Eric Havelock, σύμφωνα με την οποία το αρχαίο ελληνικό αλφάβητο προκάλεσε αυξημένη ενεργοποίηση της αριστερής πλευράς του εγκεφάλου, διότι τότε εμφανίστηκαν φωνήεντα σε γραφή για πρώτη φορά και αυτό είχε ως αποτέλεσμα την πληθώρα αφηρημένων εννοιών στον αρχαίο ελληνικό κόσμο πχ γεννήθηκαν έννοιες όπως η ελευθερία, η δημοκρατία κα.
Με οδηγό την προαναφερόμενη επιστημονική διαπίστωση κατανοούμε τη δυναμική της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και ταυτόχρονα συνειδητοποιούμε το κενό που υπάρχει στο εκπαιδευτικό μας σύστημα που αφορά όχι μόνο στην καθυστερημένη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών αλλά και στον περιορισμένο χρόνο διδασκαλίας των αρχαίων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση!!! Πείθουμε τα παιδιά μας από πολύ νωρίς να μάθουνε μια ξένη γλώσσα, την αγγλική και ορθώς πράττουμε!!! Αλλά γιατί δε τα παροτρύνουμε παράλληλα να μάθουν και την ίδια τους τη γλώσσα σωστά; Τα παιδιά μας ποτέ δε θα μάθουν μια ξένη γλώσσα άπταιστα, όσες ώρες και να τη διδαχθούν: Πρώτον διότι δεν είναι η μητρική τους γλώσσα και δεύτερον διότι δε ζουν στη χώρα όπου ομιλείται επίσημα αυτή η γλώσσα π.χ. στην Αγγλία αν αναφερόμαστε στην αγγλική γλώσσα. Συνεπώς, ο ορθός τρόπος εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας ξεκινάει από τις ρίζες της. Γνωρίζοντας το παιδί αρχαία ελληνικά δύναται να κατακτήσει τη νέα ελληνική γλώσσα με απίστευτη ευκολία και παράλληλα είναι σε θέση να αναγνωρίζει και να προσδιορίζει με άνεση δυσνόητες έννοιες αλλά και την ετυμολογία τους. Όταν γνωρίζουμε τη σημασία των λέξεων αυτόματα τις χρησιμοποιούμε σωστά στο λόγο, προφορικό και γραπτό και κατά συνέπεια δυνάμεθα να επικοινωνήσουμε σωστά! Ο λόγος μας γραπτός και προφορικός αντικατοπτρίζει τη σκέψη μας και αντίστροφα !!! Όταν η σκέψη είναι άρτια θα είναι ΄πλούσιος΄ και ο λόγος μας.
“Τα όρια ενός ανθρώπου καθορίζονται από τα όρια της γλώσσας του”, αναφέρει ο Wittgenstein, επιφανής γλωσσολόγος.
Σημειωτέον σε πάνω από τριάντα χώρες του κόσμου τα αρχαία ελληνικά αποτελούν υποχρεωτικό μάθημα. Τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου διδάσκουν αρχαία ελληνικά και ρητορική, η οποία γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα. Δυστυχώς σε κανένα ελληνικό πανεπιστήμιο δε διδάσκεται η ρητορική. Τα παιδιά του Δημοτικού στην περιοχή της Οξφόρδης, στην Αγγλία, μετά την επιτυχημένη εισήγηση επιστημονικής πρότασης διδάσκονται αρχαία ελληνικά. Όλοι σχεδόν οι ιατρικοί όροι παγκοσμίως προέρχονται από λέξεις ελληνικές. Σύμφωνα μάλιστα με πρόσφατες επιστημονικές μελέτες τα παιδιά μας αξιοποιούν την ίδια έμφυτη δεξιότητα που χρησιμοποιούν για να κατανοήσουν το Χάρι Πότερ, με εκείνη που καλούνται να χρησιμοποιήσουν για να συλλάβουν π.χ. την αλληγορία του σπηλαίου του Πλάτωνα.
Τελικά τί επιθυμούμε για τα παιδιά μας; Να τους προσφέρουμε απεριόριστες δυνατότητες ή να ψαλιδίζουμε τα φτερά τους; Και ας μη λησμονούμε, η γλώσσα είναι για το μυαλό περισσότερα άπ΄ότι το φως για το μάτι σύμφωνα με το William Gibson, γνωστό Αμερικανό συγγραφέα.
