Ποίηση είναι ο Έρωτας κι ο αδερφός του ο Θάνατος, το φως που φωτίζει άπλετα την ψυχή μας, ο ήλιος που μας δείχνει το δρόμο, η πέτρα η σκληρή που τη δαμάζουμε και την κάνουμε φως. Ποίηση είναι ο μόχτος του μεροκαματιάρη για τον επιούσιο, το αγκάθι που τυραννάει τις πληγωμένες καρδιές, ο καημός του ξενιτεμένου για τον τόπο του, το μοιρολόι της Μανιάτισσας.
Ποίηση είναι η άνοιξη που καλωσορίζει την Περσεφόνη από τα έγκατα της γης και ντύνεται τα πιο φωτεινά της χρώματα, το φθινόπωρο που αποχαιρετά τη ζωή και σκεπάζει τη γη με κίτρινα φύλλα, το κύμα της θάλασσας και το κατάλευκο πέπλο του χιονιού. Ποίηση είναι το πέταγμα του γλάρου, το ελεύθερο κελάηδισμα του αηδονιού στα κλαδιά των δέντρων, κι όχι το κλάμα του φυλακισμένου καναρινιού πίσω από τα κάγκελα του κλουβιού του.
Ποίηση είναι η κραυγή του καταπιεσμένου, η ματιά του άνεργου στις αγγελίες ευρέσεως εργασίας, το ανοιχτό παράθυρο στην ελπίδα, η κόκκινη παπαρούνα πάνω στην ξερολιθιά, ο μισογκρεμισμένος κίονας του ναού του Ποσειδώνα στο Σούνιο, τα μάρμαρα που βούτηξε ο Έλγιν από τον Παρθενώνα και τα φυλάκισε στο μουντό Λονδίνο. Ποίηση είναι η ηλιαχτίδα που μπαίνει από μια χαραμάδα στο κελί του φυλακισμένου, η αρραβωνιαστικιά στο μπαλκόνι που περιμένει να φανεί το καράβι με τον καλό της, το χτυποκάρδι του ερωτευμένου που στέκεται στο σημείο συνάντησης, προσμένοντας την καλή του.
Ποίηση είναι τα όνειρα που δίνουν φτερά και νόημα στη ζωή μας, η αγωνία του μελλοθάνατου, που μετρά τις στιγμές που του απομένουν να ζήσει, ελπίζοντας πάντα στην απονομή χάριτος. Ποίηση είναι ο άγιος ιδρώτας του ξωμάχου, το απελπισμένο τρέξιμο του λαγού που προσπαθεί να γλιτώσει από τους διώκτες του, η πρώτη μπουκιά στο καρβέλι, η ξεκούραση του οδοιπόρου, η πρώτη σταγόνα της βροχής, η μέλισσα στο άνθος, το βασανιστικό ξενύχτι του ποιητή ώσπου να χτίσει το ποίημα, το χτύπημα της σμίλης στο μάρμαρο, το ουφ του συνθέτη μετά το τέλος της σύνθεσης, η κίνηση της μπαγκέτας του μαέστρου.
Ποίηση είναι το αίμα των αδικοσκοτωμένων, εκείνων που έπεσαν για τα ιδανικά τους, ο αγέρας που περνάει τις φυλλωσιές των δέντρων, η ομίχλη που σκεπάζει τόπους αλλά και ψυχές, το μέτρημα των άστρων, η πανσέληνος στην Ακρόπολη, στο Μιστρά, στη Μονεμβασιά, στο Μόλυβο, η ανατολή στην κορυφή του Ταΰγετου. Ποίηση είναι η αθανασία που δένει τους στίχους.
Ποίηση δεν είναι τα τετράστιχα, που με τόση ευκολία κατασκευάζουν κάποιοι και θεωρούν τους εαυτούς τους ποιητές. Η ποίηση είναι βαριά λέξη και δεν μπορούν να τη σηκώσουν οι ώμοι των πολλών, είναι ίσως η δυσκολότερη τέχνη και η βασική συνιστώσα του πολιτισμού ενός λαού.
ΠΩΣ ΓΡΑΦΕΤΑΙ ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ
Το ποίημα πρέπει να μοιάζει με τον τοίχο των Προπυλαίων της Ακρόπολης της Αθήνας. Να είναι δομημένο σαν κι αυτόν, τόσο όμορφα αλλά και τόσο στέρεα, έτσι που να μην μπορεί να περάσει από τους αρμούς του ακτίνα λέιζερ. Να κολλάνε οι λέξεις η μία πίσω από την άλλη, ώστε να μην μπορεί να τις μετακινήσει τίποτα, και να μένουν αναλλοίωτες στους αιώνες.
Οι ποιητές έχουν να παλέψουν πολύ, ώσπου να καταφέρουν να τελειώσουν ένα ποίημα. Η έμπνευση έρχεται σαν πυρκαγιά που καίει τα σωθικά τους, και δεν τους αφήνει να ησυχάσουν, αν δεν δώσουν τα πάντα για να χτίσουν το έργο τους. Είναι οι πλιατσικολόγοι του ουρανού. Οι λέξεις είναι κρεμασμένες ψηλά και πρέπει να πετάξουν ως εκεί, για να τις ξεκρεμάσουν και να τις κάνουν ποίημα.
Στην ποίηση δεν υπάρχουν κανόνες. Αυτούς τους καθορίζει η καρδιά του ποιητή. Είναι ελεύθερος να χτίσει το ποίημά του όπως αυτός νομίζει καλύτερα, με τον τρόπο που μόνο αυτός ακολουθεί.
Την ομορφιά που βλέπει αυτός, αρκετοί ίσως και να μην μπορέσουν να την δουν με την πρώτη ανάγνωση, όπως με τα ποιήματα του Καβάφη, του μεγαλύτερου μετά τον Όμηρο ποιητή όλων των εποχών. Θέλει επίμονο σκύψιμο, γιατί πίσω από κάθε λέξη κρύβεται κι ένα νόημα. Τίποτα δεν είναι τυχαία σπαρμένο.
Χτίζει λοιπόν ο ποιητής, γκρεμίζει και ξαναχτίζει, ώσπου να φανερώσει τους κόπους του, και δεν γράφει για να ξεχωρίσει από τον κόσμο, ούτε για να επιδειχτεί ή να πλουτίσει. Γράφει γιατί δεν μπορεί να κάνει αλλιώς.
Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ
Κάποιοι θ’ αναρωτηθούν: «Τι αξία έχει η ποίηση στην εποχή μας, που όλα τα καθορίζουν οι υπολογιστές;»
Αλίμονο αν βγάλουμε την ποίηση από μέσα μας, κι αν δεν τη διδάξουμε στα σχολεία! Θα μοιάσουμε του εργολάβου που δεν ακολουθεί το σχέδιο του αρχιτέκτονα, αλλά χτίζει όπως τον βολεύει.
Η ποίηση σε πηγαίνει πάρα πέρα. Σε κάνει να σκεφτείς, αλλά και να ονειρευτείς. Μερικές φορές μπορεί ακόμα να σε κάνει ν’ αλλάξεις τρόπο ζωής και κοσμοθεωρία. Η κλασική παιδεία, (μαθηματικά, φυσική, νομική, ιατρική κ.α) μορφώνει τον άνθρωπο και του παρέχει τα απαραίτητα εφόδια να σταδιοδρομήσει. Με αυτή αποκτά ένα πτυχίο, που του επιτρέπει ν’ ακολουθήσει ένα επάγγελμα για βιοποριστικούς λόγους.
Η ποίηση, και γενικά η λογοτεχνία, εξυψώνει τον άνθρωπο, τον κάνει ευαίσθητο και σοφό. Τον μαθαίνει να ξεχωρίζει την ομορφιά της ζωής, ν’ ακολουθεί το μέτρο στη ζωή του, οι αξίες να έχουν βρει τη θέση που τους αξίζει στη συμπεριφορά του, και να πορεύεται με τους κανόνες που καθορίζει η ηθική της καρδιάς του.
Διαβάζοντας ένα ποίημα μερικές φορές αναπολείς, μπορεί να πεις κιόλας, «Για μένα το έγραψε αυτό», ενθυμούμενος ανάλογο δικό σου βίωμα. Άλλες φορές πάλι ταξιδεύεις εκεί που σε πάει ο ποιητής, αλλά ποτέ δεν μένεις αδιάφορος τελείως. Κάθε ποίημα έχει τη μαχαιριά του που θα σε λαβώσει, άλλο λίγο, άλλο πολύ. Μπορεί να μην σου αρέσει, όμως σίγουρα θ’ αφήσει το στίγμα του στην ψυχή σου.
Η ποίηση δεν θα σε βοηθήσει να βγάλεις πιο πολλά χρήματα στη ζωή σου, αλλά να γίνεις καλύτερος άνθρωπος, κι αυτό νομίζω ότι πρέπει να είναι το ζητούμενο σήμερα για τον καθένα.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η ποίηση είναι για τους λίγους. Κι όμως ποίηση μπορούν να διαβάσουν όλοι, και πρέπει να το κάνουν, γιατί μπροστά τους θ’ ανοιχτούν νέοι δρόμοι. Θα μπορέσουν να δουν τον κόσμο με άλλα μάτια, πιο φωτεινά. Θα πλουτίσουν τον ψυχικό τους κόσμο ξεφεύγοντας από το στείρο «Αξίζει ότι φέρνει κέρδος, (χρήματα)», θα σκεφτούν και θ’ αναπνεύσουν ελεύθερα.
Η ποίηση τέλος μας βοηθά να κατανοήσουμε τον εαυτό μας, και μας ωθεί να συνομιλήσουμε μαζί του. Μας κάνει να ονειρευόμαστε. Αλήθεια, μπορείτε να φανταστείτε ένα κόσμο χωρίς όνειρα;
ΧΩΡΙΣ ΨΥΧΗ
Οι ψυχές των ανθρώπων
δεν είναι από γυαλί
για να γίνουν χίλια κομμάτια,
μήτε καπνός να διαλυθούν,
ή σύννεφα να ποτίσουν τη γη.
Αστέρια είναι φωτεινά
που χαράζουν την πορεία μας,
κύματα παραδομένα στον αέναο κύκλο τους,
ποτάμια αστείρευτα,
πολύτιμα, μοναδικά διαμάντια,
γοργόφτερα χελιδόνια της άνοιξης,
πολύχρωμες ανεμώνες, κεντίδια της γης,
δροσοσταλίδες της αυγής,
φωτισμένες από τις πρώτες ακτίνες του ήλιου,
η άσβεστη φλόγα που διώχνει το χάος,
το βαθύ ρίζωμα του πλάτανου,
καλοκαιρινή φρυκτωρία στην κορυφή του Ταΰγετου.
Κι όταν δυο ψυχές
πέσουν στη λάβα και καούν,
δεν χωρίζουν ποτέ!
Πάντα κουβαλά η μια την άλλη,
κι αφουγκράζεται το βηματισμό της.
Μόνο που εσύ δεν είχες ψυχή!
28 – 1 – 2016.
