(Προσοχή: βλάφτει σοβαρά τη σοβαροφάνεια και τη σεμνοτυφία)
Μάλιστα, είναι σέξι και δεν σηκώνω καμία αντίρρηση! Βαρέθηκα να διαβάζω ένα σωρό, εμπεριστατωμένα και με λογικά επιχειρήματα μεν, αλλά απολογητικά κείμενα, παρόλο που έχω κατά καιρούς συντάξει κι ο ίδιο τέτοια, προκειμένου να υπερασπιστώ τη διατήρηση και αναβάθμιση της διδασκαλίας του μαθήματος των αρχαίων ελληνικών στο Γυμνάσιο και το Λύκειο. Λοιπόν, αυτός είναι ένας επαρκής λόγος για να διδάσκονται και μάλιστα με πάθος, με μανικόν έρωτα, τα αρχαία ελληνικά.
Σε εφήβους απευθυνόμαστε, δε θα τους συγκινήσουν επιχειρήματα για τη διαχρονία και την ιστορική διαδρομή της ελληνικής γλώσσας, για τον λεξιλογικό πλούτο, για την κατανόηση γραμματικών και μορφολογικών φαινομένων της νέας ελληνικής, για την άσκηση στην πειθαρχία και τη μελέτη, για τα υψηλά νοήματα και πρότυπα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, για το ότι είναι πανταχού παρόντα στον καθημερινό μας λόγο. Αυτά θα τα καταλάβουν αργότερα καθώς το πουλί της σοφίας συνηθίζει να πετάει το σούρουπο. Εγχαράσσονται ωστόσο στον σκληρό δίσκο της μνήμης ως παρακαταθήκη που αξιοποιείται προϊόντος του χρόνου. Δεν θα τους πείσουμε όμως τώρα γι’ αυτό. Για την ώρα, άλλα ζητεί η ψυχή τους, για άλλα κλαίει. Και είναι πολύ λογικό, ειδικά σε παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα αντιπνευματικό περιβάλλον στο οποίο κυριαρχεί η αντίληψη του πρακτικά χρήσιμου, του «γρήγορου, εύκολου και φτηνού», τα αρχαία ελληνικά να φαντάζουν… απαρχαιωμένα, ένα απολίθωμα της ούτως ή άλλως απωθητικής ελληνικής εκπαίδευσης. Δεν τους φταίνε μόνο τα αρχαία! Πολύ λογικό κι αναμενόμενο επίσης να αντιδρούν σε μας τους μεγάλους και σε όσα τους επιβάλλουμε όσα επιχειρήματα κι αν επιστρατεύσουμε. Το αντίθετο θα ήταν μη αναμενόμενο και μάλλον όχι και πολύ φυσιολογικό…
Και τι να κάνουμε λοιπόν; Θα ρίξουμε το επίπεδο για να γίνουμε αρεστοί στη νεολαία, αυτήν τη … «τσογλανοπαρέα που κάνει κριτική» κατά πώς το διατύπωσε, παρεξηγήσιμα ίσως αλλά παιχνδιάρικα, ο Σαββόπουλος στην «Παράβαση» των δικών του Αχαρνέων; (Να και πάλι οι Αρχαίοι!) Ίσα ίσα! Καταρχήν, δεν είμαστε καθόλου υποχρεωμένοι να απολογούμαστε για τον ρόλο μας ως φιλολόγων αλλά ούτε και για τη συμπερίληψη του μαθήματος των αρχαίων ελληνικών στο ωρολόγιο πρόγραμμα. Υπάρχουν πολλά πράγματα, την ωφελιμότητα των οποίων τα παιδιά δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν αλλά είμαστε ως δάσκαλοι και ως γονείς υποχρεωμένοι να τους παρέχουμε. Σ’ έναν βαθμό αυτό αφορά και το μάθημα των αρχαίων ελληνικών: το παίρνεις τώρα σαν το φάρμακο, που πιθανότατα σου φαίνεται και άνοστο, αλλά η ευεργετική του δράση θα φανεί αργότερα. Ας απαλλαγούμε από το άγχος της πιεστικής απόδειξης της χρησιμότητας όσων προσφέρουμε στα παιδιά. Δεν διαπραγματευόμαστε με αυτά κάθε ζήτημα και ειδικά όσα τα ωφελούν. Δεν απαρνιόμαστε τον δικό μας ρόλο ούτε στερούμε από τα παιδιά το δικαίωμα να τελούν υπό καθεστώς ανηλίκου όπου εκ των πραγμάτων οι ενήλικες έχουν την ευθύνη.
Πρέπει να απαλλαγούμε επίσης από τη διαστρέβλωση του ρόλου του σχολείου, από την ψευδαίσθηση ότι σκοπός του είναι να είναι «χαρούμενο», ένα είδος «παιδότοπου», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οφείλει να είναι καταπιεστικό και δυσάρεστο. Άλλο είναι το έργο που υποχρεούται να επιτελέσει και πάν’ απ’ όλα να μεταδώσει γνώσεις και να διαπαιδαγωγήσει σωστά τη νέα γενιά. Αν αυτό μπορεί να γίνει με τρόπο ευχάριστο και δημιουργικό, τόσο το καλύτερο, η διασκέδαση ωστόσο των παιδιών δεν μπορεί να αποτελεί αυτοσκοπό γιατί τότε ο ρόλος του δασκάλου υποβιβάζεται σ’ αυτόν του διασκεδαστή, και μάλιστα του αποτυχημένου, αφού τα παιδιά πάντα θα προτιμούν να βρίσκονται «αλλού» ενώ ουδόλως εκτιμούν τον εκπαιδευτικό που υποχωρεί σε κάθε τους απαίτηση ακόμη και την πιο παράλογη. Την πειθαρχία, την τήρηση κανόνων, την προσήλωση, την κουραστική επανάληψη ασκήσεων, τη μελέτη και τον έλεγχό της από τους πιστοποιημένους για αυτό λειτουργούς που δεχόμαστε για τα παιδιά μας, όταν τα στέλνουμε στον προπονητή, στο ωδείο και στην ξένη γλώσσα, θα πρέπει να είναι αποδεχτά και για το σχολείο. Η γνώση είναι άθλημα παιδείας, απαιτεί κόπο, μόχθο και πειθαρχία. Κανένας πιανίστας δε θα ένιωσε ενθουσιασμό κάνοντας βαρετές επαναληπτικές ασκήσεις στα δάκτυλα, έως ότου μπορέσει να παίξει αξιοπρεπώς το πρώτο του μουσικό κομμάτι, όπως και κανείς αθλητής δε θα ένιωσε ευχαρίστηση κάνοντας τις ίδιες ασκήσεις για ώρες, μέρες και εβδομάδες έως ότου φτάσει στο επίπεδο να μπορεί να αγωνιστεί. Τι να κάνουμε όμως; Σε κανέναν – ούτε σε μας – αρέσει να κλίνει κατεβατά από ρήματα και ουσιαστικά ή να μαθαίνει απέξω τα ρήματα που συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή. Δεν πάμε να χρυσώσουμε το χάπι. Δεν κοροϊδεύουμε εαυτούς και αλλήλους. Συμβαίνει ωστόσο να είμαστε οι κληρονόμοι μιας βαριάς κληρονομιάς και ξυπνήσαμε μετά από αιώνες δουλείας «με αυτό το μαρμάρινο κεφάλι στα χέρια που μας εξαντλεί τους αγκώνες». Αποτελεί προνόμιο και ταυτόχρονα καθήκον και δεν το απεμπολούμε. Για να καταλάβουμε κι ακόμη περισσότερο να απολαύσουμε τον αρχαίο ελληνικό λόγο χρειάζεται και η κουραστική επανάληψη στο ρημάδι το «λύω»!
Και τότε, προς τι ο «πιασάρικος» τίτλος; Μήπως έτσι «κολακεύουμε» την εφηβική ηδονοθηρία, την αδιάκοπη αναζήτηση ευχαρίστησης και μάλιστα της εύκολης όπως σήμερα με το άγγιγμα ενός πλήκτρου; Έτσι, είναι αν έτσι νομίζετε, για να επικαλεστούμε και τον Ακραγαντίνο Πιραντέλο που αρεσκόταν να δηλώνει ελληνικής καταγωγής και καθόλου τυχαία επηρέασε το θέατρο του παραλόγου! Προσπερνάμε την άγονη παράθεση λογικών επιχειρημάτων και μεταφέρουμε τη συζήτηση για τη χρησιμότητα των αρχαίων ελληνικών στο επίπεδο των εφηβικών ενδιαφερόντων γιατί είμαστε απενεχοποιημένοι. Δεν απολογούμαστε. Η ενασχόληση με τα αρχαία ελληνικά μπορεί να μην προσφέρει άμεση και εύκολη απόλαυση όπως το τάμπλετ – εξάλλου ποιο γνωστικό αντικείμενο μπορεί να το συναγωνιστεί; – προσφέρει όμως αυτό που θα κατέτασσε ο αρμόδιος υπουργός των Ηδονών, ο Επίκουρος, στις καταστηματικές ηδονές, αυτές με τη μεγαλύτερη διάρκεια, που το αποτέλεσμά τους είναι διαρκέστερο, που η απόλαυση από την κατάκτησή του έχει μόνιμα χαρακτηριστικά. «Για απόλαυση που διαρκεί» λοιπόν για να χρησιμοποιήσουμε και την πειθώ στη διαφήμιση! Για ευνόητους λόγους, θα αντισταθώ στον πειρασμό να προβώ σε αναλογίες για τη σχέση απόλαυσης και διάρκειας και για το αίσθημα ματαίωσης όταν όλα τελειώνουν πριν καν αρχίσουν!
Σέξι ωστόσο και για την διαρκή πνευματική εγρήγορση που τα αρχαία απαιτούν σε συνδυασμό με μία οξυμμένη κριτική ικανότητα αλλά και μία ιδιαίτερη συναισθηματική νοημοσύνη προκειμένου να ξεκλειδωθεί και πολύ περισσότερο να αποδοθεί μία φράση, όπως η μνημειώδης απάντηση της Αντιγόνης στον απάνθρωπο εξουσιαστικό ορθολογισμό του Κρέοντα: «οὒτοι συνέχθειν ἀλλά συμφιλεῖν ἔφυν». Κι αν δεχόμαστε και καλά κάνουμε, πως η ευφυΐα είναι σέξι, πόσο πιο σέξι όταν για τα αρχαία ελληνικά επιστρατεύονται και καλλιεργούνται ταυτόχρονα η γλωσσική, η συναισθηματική, η λογικο-μαθηματική μέχρι και η υπαρξιακή νοημοσύνη κατά τον Γκάρντνερ;
Πιο σέξι πεθαίνεις!
